Opieka nad osobą z demencją

Demencja starcza to wyzwanie, z którym niejednokrotnie mierzą się opiekunki w Niemczech. Jeśli  opiekunka spróbuje wejść się w świat uczuć osób chorych na demencję, łatwiej przyjdzie jej komunikacja z nimi.

Demencja starcza – zrozumieć chorego

Dla osób dementywnych świat staje się dziwny i niezrozumiały, ponieważ tracą oni specyficzne dla człowieka umiejętności poznawcze i orientację. Nie potrafią umieścić przedmiotów, sytuacji i osób w szerszym kontekście. Z powodu zaburzenia funkcji przypominania mają ograniczony dostęp do swojej wcześniejszej wiedzy (pamięć semantyczna) i doświadczenia (pamięć epizodyczna – wymazywana wstecz), dzięki którym potrafili się odnaleźć w każdej sytuacji. Brakuje im wiedzy i pewności źródeł, które służą opanowaniu obecnej sytuacji. Często zanika granica między snem, rzeczywistością i przeszłością. Chorzy mają halucynacje, które odczuwają jako realne sytuacje. W kontakcie z osobą dementywną często nie daje się wytłumaczyć im ich irracjonalności. W idealnym przypadku jednak opiekunka w Niemczech powinna podchwycić nastrój, jaki kryje się za halucynacjami. Jeśli chory jest jeszcze w stanie rozpoznać, że jego zachowanie jest w danej sytuacji nieadekwatne, może się to u niego skończyć niepokojem i poczuciem rezygnacji.

 

Osoby, które chorują na demencję, często czują się nierozumiane, jakby ktoś nimi dowodził lub sprawował nad nimi kuratelę. Nie potrafią pojąć motywów decyzji swoich opiekunów. Zaskakujący jest jednak fakt, że wielu chorych potrafi wyrazić swoje życzenia. Niektórzy potrafią jeszcze wyczuć, czy ktoś w ich towarzystwie się nudzi lub czuje się dotknięty ich zachowaniem. W zaawansowanym stadium tracą jednak umiejętność kontaktu emocjonalnego. Stanowi to duże obciążenie dla członków rodziny i powoduje, że praca w Niemczech, opieka nad nimi, jest także psychicznie trudna. Chorzy reagują często podenerwowaniem, gdy obarcza się ich odpowiedzialnością za rzeczy, o których w międzyczasie zapomnieli, a tym samym czują się podwójnie obciążeni, raz przez to, że zarzuca im się popełnienie błędu, a także przez to, że zostają skonfrontowani ze swoimi słabościami.

Uczucia osób chorych na demencję

Mimo wszystko opiekunka musi pamiętać, że chorzy na demencję mają jeszcze uczucia. Szczególnym problemem są depresje, manifestujące się przed nadejściem demencji, często wtedy, gdy chorzy zauważają swój spadek formy duchowej. Objawy depresji mogą być podobne do tych zwiastujących demencję, stąd zdarza się, że przy zbyt małej wiedzy choroby te są ze sobą mylone. Im bardziej zaawansowana demencja, tym bardziej płaski staje się świat uczuć. Ustępują one afektywnej obojętności z brakiem umiejętności odczuwania smutku, radości lub wyrażania uczuć, przy równoległej utracie zainteresowania światem zewnętrznym.

 

Osoby chore na demencję potrzebują dużo czasu na reakcję i działanie. W zaawansowanym stadium wystarczające odżywianie nie jest możliwe drogą naturalną, ponieważ chorzy w skutek zaburzenia bodźców nie są w stanie połykać pokarmu. Opieka nad osobami starszymi w Niemczech wymaga wtedy niezwykłej cierpliwości i pochłania wiele czasu.

Postępowanie z osobami dementywnymi

Ze względu na pojawiające się objawy demencji starczej praca dla opiekunek w Niemczech powinna być dopasowana do ich zmienionego sposobu przeżywania. Najważniejsza jest cierpliwość. Przez okazywanie zniecierpliwienia chory ma wrażenie, że coś zrobił źle, co jest z kolei przyczyną niezadowolenia, smutku, złego samopoczucia.

 

Równie ważne jest, aby uświadomić sobie, że chorzy ze względu na zaburzenia pamięci są w stanie uczyć się tylko warunkowo. Większość z tego, co się do nich mówi, zapominają już po paru minutach. Dlatego nie można z nimi nic pewnego ustalać. Jednak można ich „musztrować”: gdy posadzimy chorego przy stole i mu wytłumaczymy, że to jest jego miejsce, to całkiem możliwe, że w przyszłości sam wybierze sobie to miejsce do siedzenia. Na pytanie: „Gdzie jest twoje miejsce?” chory będzie odpowiadał wymijająco, dlatego lepiej zrezygnować z zadawania pytań.

Komunikacja a demencja

Komunikacja powinna przebiegać w prostym języku. Z jednej strony jest to uwarunkowane osłabieniem słuchu w starszym wieku, z drugiej przez upośledzenie zdolności do abstrakcyjnego myślenia dłuższe zdania okazują się nie zawsze zrozumiałe. Każde zdanie powinno zawierać jedną informację. Także nie mówimy: „Wstań i załóż płaszcz“, tylko „Wstań proszę“, a dopiero później podajemy następną informację. Język powinien być prosty, a zdania krótkie i wyraziste. Często powiedzenia i przysłowia są lepiej rozumiane niż abstrakcyjne zwroty. Warto zapamiętać sobie zwroty i pojęcia, które chory rozumie i korzystać z nich w dalszej komunikacji.

 

Należy również unikać kłótni z chorym na demencję, nawet jeśli nie ma racji, ponieważ wzmocni to jedynie uczucie zmieszania i niezadowolenia, które pozostaną po kłótni (nawet jeśli nie jest on już w stanie przypomnieć sobie samego zajścia). Dla chorego na demencję kłótnia jest tym bardziej niebezpieczna, gdyż nie jest on w stanie odnieść się do swojego doświadczenia, że kłótnie mijają – chorzy żyją prawie wyłącznie w teraźniejszości. Przyszłość nie ma dla nich żadnego znaczenia.

 

Gdy mowa jest ledwo możliwa, ważne jest, aby pobudzać inne zmysły. Do podopiecznego można dotrzeć przez smak, zapach, obraz, dźwięk, ruch i dotyk, np. podopieczny może się ożywić na dźwięk znanych pieśni ludowych. Niemniej trzeba pamiętać, że niektóre zmysły mogą ulec zmianie. I tak zmysł smaku wyostrza się przede wszystkim na słodkie potrawy. Należy jednak uważać, aby nie angażować zbyt wielu zmysłów przez wiele bodźców na raz. Nałożenie się kilku wrażeń zmysłowych może stwarzać poczucie zagrożenia, ponieważ chory nie umie rozdzielić różnych wrażeń od siebie i przyporządkować znanym sobie kategoriom. Nadmiar bodźców prowadzi raczej do zmieszania niż stymulacji. Należy szukać równowagi pomiędzy nadwyżką, a absolutnym niedoborem bodźców.

Biografia

Jedną z metod pracy z podopiecznym – polecanym dla każdej opiekunki w Niemczech – jest tworzenie biografii, dzięki której można się dowiedzieć, jakie znaczenie mają dla chorego pewne zachowania.

 

Np. co to znaczy, gdy podopieczny nie chce iść wieczorem spać? Czy daje sygnał „Brakuje mi herbaty przed snem” czy może ma na myśli: „Tęsknię za moją żoną”?

 

Im dokładniej poznamy przyzwyczajenia i cechy chorego, tym łatwiej będzie nam go zrozumieć. Również przy tej metodzie zaleca się prowadzenie gruntownej dokumentacji i ścisłą współpracę ze wszystkimi osobami zaangażowanymi w opiekę.

Praca w Niemczech. Opieka nad osobami starszymi z demencją a postępowanie z samym sobą

Podczas pracy z osobą, u której występują objawy demencji starczej, ważne jest także myślenie o samym sobie, co niestety często jest niedocenianym problemem. W dużej mierze dotyczy on najbliższej rodziny seniora, ale z łatwością może dotknąć opiekunki pracujące w Niemczech. Szczególnie, jeśli jest ona jedyną osobą na co dzień stykająca się z chorym.

 

Bliscy podopiecznego często zaniedbują kontakty społeczne i żyją niemalże wyłącznie dla chorego, z którym ledwo mogą się porozumieć. Dopada ich poczucie winy z powodu narastającej agresji wobec podopiecznego. Boją się, że w nieodległej przyszłości zachorują na podobną chorobę. Gdy chory zachowuje się nielogicznie, w naszych oczach wygląda to na złośliwość, brak dobrej woli. Wszystko to kończy się w wielu przypadkach depresją lub zaburzeniami psychosomatycznymi jak np. chroniczne bóle. Problemy u opiekunów czy rodziny często pojawiają się po śmierci podopiecznego.

Demencja starcza, kilka faktów o chorobie

Demencja oznacza znaczne obniżenie sprawności umysłowej, emocjonalnej i społecznej, które prowadzi do umniejszenia funkcji społecznych i niemal zawsze towarzyszy chorobie mózgu. Choroba dotyka przede wszystkim pamięci krótkotrwałej, w szczególności umiejętności myślenia, języka i motoryki, a w niektórych przypadkach powoduje również zmiany w strukturze osobowości. Kluczowe w zrozumieniu demencji jest różnicowanie między utratą nabytych już umiejętności, a wrodzonym brakiem uzdolnień.

 

Obecnie znanych jest nam wiele, ale nie wszystkie, przyczyny demencji, a niektóre jej formy dają się leczyć w pewnym zakresie, co oznacza, że można opóźnić wystąpienie pewnych symptomów we wczesnym stadium demencji. Najczęściej występującą formą demencji, jednak nie jedyną, jest choroba Alzheimera. Demencja starcza można mieć różne przyczyny, a znaczące dla terapii jest stwierdzenie cech różnicujących.

 

Głównym czynnikiem ryzyka jest zaawansowany wiek. Dłuższy okres życia kobiet jest zapewne najlepszym wytłumaczeniem, dlaczego to właśnie kobiety stanowią większy odsetek chorych na demencję. Depresje postrzega się jako czynnik ryzyka sprzyjający rozwojowi demencji, albowiem często pojawiają się w jej wczesnych stadiach demencji.

Objawy demencji starczej

Demencja (ICD-10 kod F00-F03) jest często skutkiem chronicznej i postępującej choroby mózgu z zaburzeniem wielu wyższych funkcji mózgowych, w tym pamięci, myślenia, orientacji, kondycji duchowej, liczenia, zdolności uczenia się, języka, mówienia i umiejętności dokonywania oceny i wyboru.

 

Aby zdiagnozować demencję, zgodnie z układem ICD, symptomy choroby muszą występować przez minimum 6 miesięcy. Zmysły (organy, jak i działanie) funkcjonują u danej osoby jak zazwyczaj. Spadkowi umiejętności kognitywnych z reguły towarzyszą zmiany w kontroli stanów emocjonalnych, zachowań społecznych albo motywacji. Symptomy te występują również w przypadku choroby Alzheimera, chorób naczyniowych mózgu i innych, które w pierwszym lub drugim stopniu dotyczą mózgu i neuronów.

Halucynacje i problemy z poruszaniem się

Do objawów demencji należą także objawy motoryczne i symptomy psychotyczne, które mogą wystąpić we wszystkich rodzajach demencji. Przykładowo u chorych pojawiają się halucynacje optyczne. Zazwyczaj widzą oni najpierw w półmroku nieobecne osoby, z którymi nawet prowadzą rozmowy. We wczesnym stadium pacjenci są jeszcze w stanie zdystansować się od swoich pseudo-halucynacji, co oznacza, że wiedzą, iż osoby, z którymi rozmawiają są nieobecne. Później widzą zwierzęta lub postaci fantastyczne, wzory na ścianach, kłęby kurzu. W zaawansowanym stadium przeżywają groteskowe, często groźne rzeczy, np. uprowadzenia.

 

Te sceniczne halucynacje są z reguły nacechowane strachem. Pacjentom zdarza się zachowywać agresywnie wobec działających w dobrej wierze bliskich, gdy wciągną ich w swój system obłędu. Granica z delirium jest w tym przypadku płynna. Zaburzenia motoryki należą do obrazu choroby w przypadku zaawansowanej demencji. Pacjentom z biegiem czasu sztywnieją coraz to większe obszary ciała. Ich chód się zmienia, stawiają małe kroki, szurają stopami, szeroko stawiają nogi. Są zagrożeni upadkiem, gdyż dochodzi do zaburzenia poczucia utrzymania równowagi.

 

Osoby chore na demencję tracą inicjatywę, zaniedbują swoje hobby, higienę osobistą i porządki w mieszkaniu, wreszcie nie są w stanie odżywiać się w wystarczający sposób, nie mają chęci do jedzenia, zaprzestają odczuwać głód i w końcu zapominają o gryzieniu pokarmu i jego połykaniu. Chudną i stają się podatni na choroby wewnętrzne, jak np. zapalenie płuc. Zmienia się również ich dzienno-nocny rytm życia.

Demencja starcza – etapy choroby

Kryteria diagnostyczne dla demencji obejmują kombinacje deficytów umiejętności kognitywnych, emocjonalnych i społecznych, które prowadzą do osłabienia funkcji społecznych i zawodowych. Symptomem przewodnim jest zaburzenie pamięci. W początkowej fazie choroby pojawiają się zaburzenia pamięci krótkotrwałej i umiejętności postrzegania. W dalszym przebiegu zanikają również trwałe treści pamięci długotrwałej, a dotknięci chorobą z biegiem czasu tracą nabyte przez całe życie umiejętności i zdolności.

 

Upośledzenie umiejętności kognitywnych nie występuje nagle, np. w postaci zamglenia świadomości lub delirum. Aby nastąpiło pogorszenie pamięci musi nastąpić jedno z następujących zaburzeń:

  • afazja: zaburzenia mowy;
  • apraksja: upośledzenie umiejętności wykonywania precyzyjnych, celowych ruchów;
  • agnozja: upośledzenie umiejętności identyfikowania przedmiotów lub ich ponownego rozpoznawania;
  • zaburzenia funkcji wykonawczych: planowania, organizacji, zachowywania kolejności.
Dorota Lewandowska

Dorota Lewandowska

Pełnomocnik Zarządu ds. jakości w firmie CareWork oraz Redaktor Naczelna portalu i kwartalnika arbeitlandia.eu. Ukończyła politologię na UAM w Poznaniu i posiada uprawnienia do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, certyfikowany Fachberater für Betreuung in häuslicher Gemeinschaft, doradca niemieckiego instytutu badawczo-szkoleniowego IQH. W branży opieki nad osobami starszymi w Niemczech pracuje już ponad 20 lat.

 

Premia wielkanocna w CareWork - nawet 200 euro netto!

Planujesz wyjechać do pracy na Wielkanoc? Skorzystaj z naszej oferty i zarób nawet 200 EUR netto więcej! Szczegóły w naszych biurach. Polecamy!

Czy praca w opiece to praca dla Ciebie?

Nie masz doświadczenia w pracy w opiece? Skorzystaj z naszych porad i skonktuj się z nami. Pomożemy!

Opieka na Gewerbe!

Praca w opiece na Gewerbe jest dla każdego, kto liczy na atrakcyjne wynagrodzenie i chce mieć większy wpływ na kształtowanie swojej pozycji na rynku pracy. Gewerbe da Ci większą swobodę w negocjacji stawki oraz zakresu obowiązków. Praca na własny rachunek umożliwia legalne i bezpieczne zatrudnienie, a wsparcie, jakiego udzieli Ci nasza firma to gwarancja odpowiedniego zadbania o sprawy administracyjne i podatkowe.

Mamy dla Ciebie nagrody!

Droga Opiekunko! Odbierz nagrody w naszym nowym programie lojalnościowym "Pomagaj - Korzystaj". Zdobywaj punkty za pracę w Niemczech, pracę w Polsce i za rozwijanie swoich umiejętności.

Masz pytania?

Skontaktuj się z nami

Zobacz również

Gdy podopieczny zapomina kim jesteś…

Gdy podopieczny zapomina kim jesteś…

Zaburzenia pamięci utrudniają codzienną egzystencję i mogą prowadzić do izolacji społecznej. Podopieczny z takimi przypadłościami wymaga pomocy.

Choroby wieku starczego - jakie groźne choroby występują o seniorów?

Choroby wieku starczego - jakie groźne choroby występują o seniorów?

Ludzie mawiają, że starość się Panu Bogu nie udała… i chyba coś w tym jest. Tezę tę potwierdzają choroby wieku starczego.

Choroby u osób starszych - co musisz wiedzieć?

Choroby u osób starszych - co musisz wiedzieć?

Starość to ciągłe stykanie się z różnorodnymi dolegliwościami. Część z nich nie ma większego związku z wiekiem i dotknąć może każdego z nas, ale większość jest mocno skorelowana z upływem czasu.

Endoproteza stawu biodrowego u osoby starszej

Endoproteza stawu biodrowego u osoby starszej

Postęp współczesnej medycyny spowodował, że nawet po ciężkim złamaniu w obrębie stawu biodrowego, wciąż mamy dużą szansę na odzyskanie sprawności ruchowej.